Zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji (2002) w Polsce przestępstwa związane z narkotykami dzieli się na dwie zasadnicze grupy:

• pospolite przestępstwa kryminalne przewidziane w kodeksie karnym i innych ustawach karnych (np. rozboje, kradzieże, w tym także z włamaniem, fałszerstwa);
• przestępstwa określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, polegające np. na nielegalnej produkcji, przemycie, wprowadzaniu do obrotu i posiadaniu środków odurzających i psychotropowych, a także prowadzeniu niedozwolonych upraw roślin, które służą do produkcji narkotyków.

Zwalczaniem przestępczości związanej z narkotykami zajmuje się oprócz policji: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczna, Generalny Inspektorat Celny, Żandarmeria Wojskowa (Malczewski 2006).

Obowiązująca ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku (Dz.U. Nr 179, poz. 1485) zawiera uregulowania dotyczące przestępstw związanych z narkotykami. Zapisy ustawowe odnoszą się do poszczególnych kategorii przestępczości i obejmują przestępstwa przeciwko postanowieniom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

W związku z narastającym w latach 80. problemem nadużywania narkotyków, w roku 1985 przyjęto pierwszą ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. W latach 90 obserwowano dalszy wzrost problemu narkomanii. Uchwalona została ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 roku (Dz.U. Nr 24, poz. 198). Po trzech latach obowiązywania ustawy dokonano jej nowelizacji (ustawa z dnia 26 października 2000 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii). 4 października 2005 roku weszła w życie nowa ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, uchwalona 29 lipca 2005 roku, która została ogłoszona w Dzienniku Ustaw Nr 179 z dnia 19.09.2005 roku.

Z uwagi na obowiązek dostosowania do wymogów Unii Europejskiej przepisów prawa karnego dotyczących zwalczania nielegalnego handlu narkotykami, w roku 2006 dokonano zmian w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii w zakresie karalności za przestępstwa związane z narkotykami. Nowelizacja podwyższa odpowiedzialność karną za niektóre typy przestępstw dotyczących obrotu znaczną ilością środków odurzających lub substancji psychotropowych do 8 lat pozbawienia wolności. Utrzymany został zapis o podleganiu karze pozbawienia wolności do lat 3 za posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych. Posiadanie znacznej ilości powyższych substancji wcześniej podlegało grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5. Obecnie czyn ten podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Zmiany dotyczą również karalności za udzielanie lub nakłanianie osoby małoletniej do użycia środka odurzającego bądź substancji psychotropowej oraz udzielanie substancji innej osobie w znacznych ilościach.

Obecnie obowiązuje tekst jednolity: Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 stycznia 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

 

Wybrane fragmenty ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

Art. 62. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wol­ności do roku.

Art. 4. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

25) substancja psychotropowa – każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wy­kazie substancji psychotropowych stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy;

26) środek odurzający – każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy;

Art. 58. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurza­jącego lub substancji psychotropowej małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka lub substancji albo udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 4. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

25) substancja psychotropowa – każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wy­kazie substancji psychotropowych stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy;

26) środek odurzający – każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy;

31) używanie środka odurzającego, substancji psychotropowej lub środka za­stępczego – wprowadzanie do organizmu człowieka środka odurzającego, substancji psychotropowej lub środka zastępczego, niezależnie od drogi po­dania;

Art. 59. 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udzie­la innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzają­cego lub substancji psychotropowej małoletniemu, ułatwia użycie albo nakłania go do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wol­ności do lat 2.

Art. 62a. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w art. 62 ust. 1 lub 3, są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.